به گزارش سرویس صنفی آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دانشگاه به عنوان نهاد علمی، آموزشی و فرهنگی نقش مهمی در ریل‌گذاری امور اجتماعی ایفا می‌نماید. از آنجایی که این نهاد مهم با طیف‌های گوناگون شخصیتی و فکری سروکار دارد، متولیان امور انضباطی را بر آن داشته است که ضوابط و قوانین پوششی خاصی را به فراخور آداب اجتماعی، سنت و عرف هر کشور در سراسر دانشگاه‌های جهان تدوین نمایند. در ادامه به بررسی قوانین پوشش در دانشگاه‌های جهان و جدیدترین قوانین پوشش در دانشگاه‌های ایران خواهیم پرداخت.
الزام به رعایت پوشش در مراکز آموزشی جهان
گمان عمومی مردم بر این است که حفظ پوشش ظاهری در دانشگاه و مراکز آموزشی صرفاً در کشورهای اسلامی رواج دارد و در عرصه بین‌المللی ضوابط خاصی برای این موضوع تعریف نگردیده است. این در حالی است که رعایت شئونات در دانشگاه به موضوع فراگیر و بین‌المللی تبدیل شده و قوانین نسبتاً سخت‌گیرانه‌ای در کشورهای خارجی به اجرا گذاشته شده است.
طبق آخرین آمار برای بیش از 150 دانشگاه در کشورهای مختلف جهان ضوابط خاص پوششی متناسب با محیط آموزشی و فرهنگی تدوین شده است. توجه به موضوع نظم فردی، احترام به محیط علمی، نگه‌داشتن حرمت محیط حرفه‌ای دانشگاه، احترام به حرفه و باورهای فرنگی و اعتقادی سبب شده است تا این قوانین به صورت جدی اجرایی شود.
باید متذکر شد که در قوانین مربوط به پوشش در دانشگاه‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد؛ در برخی دانشگاه‌ها که عموماً آسیایی هستند، لباس دانشگاه (Uniform university) و در دانشگاه‌هایی همچون کمبریج و آکسفورد لباس دانش‌آموختگی (Dress Academic) و در دانشگاه‌های آمریکا برای پوشش ضوابطی را تحت عنوان (Code dress) به معنای آیین‌نامه پوشش تعریف کرده‌اند.
با بررسی قوانین کشورهای دیگر می‌توان به این موضوع مهم پی برد که آیین‌نامه‌های پوششی در دانشگاه‌های ایران نه‌تنها سخت‌گیرانه به حساب نمی‌آید بلکه آزادی عمل بیشتری به دانشجویان در نوع پوشش داده شده است.
تجربه آزادی و ولنگاری در برخی از دانشگاه‌های غربی گاهاً تبعات بسیاری برای دانشگاه داشته است. دانشگاه برکلی کالیفرنیا که تا چندین دهه به عنوان یکی از آزادترین دانشگاه‌های جهان به شمار می‌رفت و جنبش‌های اجتماعی در آن فعالیت داشتند و بر مبانی لیبرال و آزادی‌های شخصی و فردی تأکید می‌نمود، در سال 1992 میلادی با معضلی خبرساز مواجه شد.
در آن سال دانشجویی با نام لوئیس اندرو مارتیننز در کلاس درس با صندل و کوله‌پشتی در کلاس درس حاضر شد و خود را کاملاً برهنه کرد. پلیس دانشگاه او را از کلاس اخراج کرد و هشدار داد که نباید در دانشگاه بماند. اندرو مارتینز همان روز به کمک یک وکیل با استدلال اینکه در زمینه پوشش دانشجو قانونی وجود ندارد شکایت نمود. در پایان همان سال «آیین‌نامه رسمی دانشگاه درباره برهنگی عمومی و رفتار و پوشش جنسی آزاردهنده در دانشگاه» نوشته شد.
نمونه‌ای از قوانین پوشش در دانشگاه‌های جهان
سایر دانشگاه‌های اروپایی نیز در شیوه ضوابط و آیین‌نامه‌های خود مسامحه به خرج نداده‌اند. به عنوان مثال: دانشگاه آکسفورد انگلستان (Oxford university) اعلام نموده است: «مردان باید از کت‌وشلوار تیره، پیراهن سفید ساده، کراوات و جوراب استفاده کنند.» آکسفورد زنان را به پوشیدن دامن یا شلوار تیره، بلوز سفید، کفش سیاه و درصورت نیاز کت تیره ملزم نموده است.
دانشگاه کنت انگلستان (Kent university) نیز با انتشار اعلامیه‌ای از عدم اجازه پوشیدن لباس‌هایی که موضوعی را به هرزبانی نمایش می‌دهند خبر داد و دلیل آن را امکان نقض قانون ملی تلقی نموده است.
دانشگاه هاروارد آمریکا (Harvard university) با افزودن مواردی از جمله ممنوعیت پوشیدن کفش ورزشی، شلوار جین و بلند گذاشتن بیش از حد موهای سر سخت‌گیری خود را افزایش داده است.
در بین این ضوابط ممنوعیت پوشش در دانشگاه تگزاس آمریکا (Texas State University) با دیگر دانشگاه‌های عرصه بین‌الملل تفاوت آشکاری دارد. این دانشگاه در آیین‌نامه انضباطی اعلام نموده است:
آرایش‌های غلیظ و غیرمتعارف ممنوع است.
رنگ‌های غیرطبیعی موها مجاز نیست.
اندازه ناخن‌ها باید متعارف و مناسب باشد.
استفاده از زیورآلات ناخن و ناخن مصنوعی ممنوع است.
استفاده از بیش از دو گوشواره در هر گوش ممنوع است.
پوشیدن شلوار تنگ ممنوع است.
پوشیدن لباس‌های بدن‌نما مجاز نیست.
قابل مشاهده بودن خالکوبی بدن مجاز نیست.
ممنوعیت‌های پوشش در دانشگاه باب جونز آمریکا
پوشش پیراهن و یا لباس بدون آستین ممنوع است.
تاتو کردن و آرایش بیش از حد مجاز نیست.
تراشیدن موها، درهم و آشفته نمودن آن‌ها مجاز نیست.
رنگ کردن و های‌لایت کردن موها برای مردان ممنوع است.
استفاده از گردن‌بند، گوشواره یا دستبند برای مردان ممنوع است.
الزام به رعایت پوشش در مراکز آموزشی ایران
در دانشگاه‌های ایران استفاده از لباس‌های بدن‌نما و دارای رنگ زننده، آرایش‌های تند نامتعارف، استفاده از کفش با پاشنه خیلی بلند، استفاده از شلوار چسبان، کوتاه و پاره و مانتوهای جلوباز، استفاده از کلاه بدون مقنعه، استفاد از روسری‌های نازک و کوتاه، پوشیدن شلوارک، تیشرت یقه‌باز و لباس راحتی ممنوع اعلام شده است. برای مثال این قوانین در بیشتر دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه تهران، شهید بهشتی، علم و صنعت و آزاد اسلامی تعیین و تنظیم شده است اما جدیدترین تغییرات پوشش و قوانین را دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در روزهای اخیر منتشر نموده است که در زیر نگاهی به آن خواهیم داشت:
دانشگاه علامه طباطبایی تهران همزمان با آغاز سال تحصیلی 1403ـ1402 اهم قوانین پوشش و شئونات دانشگاهیان را به شرح زیر اعلام کرده است:
«به‌منظور حفظ شأن و حریم فرهنگی دانشگاه و نهادینه‌سازی فرهنگ عفاف و حجاب، لازم است نسبت‌به ترویج فرهنگ و اخلاق اسلامی، توجه به حقوق دیگران و رعایت مقررات دانشگاه خردورزانه کوشا باشیم.
بدین منظور ضمن تشکر صمیمانه از همکاری شما در جهت حفظ قداست و ارتقای فضای معنوی دانشگاه، خلاصه مفاد آیین‌نامه پوشش و شئونات دانشگاه علامه طباطبایی به شرح ذیل اعلام می‌شود و خواهشمند است تمام دانشگاهیان در کلیه محیط‌های دانشگاه (کلاس‌ها، کتاب‌خانه ها، سالن‌های مطالعه، سالن‌های همایش، سلف‌های غذاخوری، محوطه دانشگاه، سرویس‌های ایاب و ذهاب و کلیه برنامه‌ها اردوها و بازدیدهای علمی و فرهنگی) نسبت‌به رعایت آن‌ها متعهد باشند.
یک: رعایت موازین شرعی و شئونات دانشگاهی در ارتباط با نامحرم الزام است.
دو: کشف حجاب، استفاده از روسری کوتاه و غیرمتعارف، شال و کلاه بدون روسری یا مقنعه ممنوع است.
سه: آرایش تند و زننده صورت و مو مجاز نیست.
چهار: هر نوع خالکوبی و تاتو ممنوع است.
پنج: همراه داشتن، استفاده و تبادل انواع دخانیات، مشروبات الکلی و روان‌گردان ها ممنوع است.
شش: استفاده از زیورآلات غیرمعمول در بینی، زبان، لب، ابرو و غیره ممنوع است.
هفت: پوشیدن لباس‌هایی که باعث خودنمایی و جلب توجه غیرطبیعی دیگران می‌شود ممنوع است از جمله: الف: لباس‌هایی با نمادها، عکس‌ها یا نوشته‌های خشونت‌آمیز، غیراخلاقی، توهین‌آمیز و تبلیغ گروه‌های غیرقانونی.
ب: لباس‌های بدن‌نما یا بیش‌ازحد نازک.
لباس‌هایی که بخش‌هایی از بدن را نپوشاند و یا پوشیدن لباس‌های مجلسی، مانتوی کوتاه، تونیک، لباس‌های تنگ، چسبان، ساپورت، پاره (زاپ دار) و جلوباز.
کفش و چکمه با پاشنه و ساق بلند و نامتعارف.
دانشگاه علامه طباطبایی با افتخار همواره میزبان دانشگاهیان بوده‌است که در رعایت شئون دانشجویی سرآمد هستند با این وجود تذکر این نکته لازم است که مطابق آیین‌نامه انضباطی افرادی که شأن و قداست محیط علمی و فرهنگی دانشگاه را رعایت نکند، مطابق مقررات با آن‌ها رفتار خواهد شد.»
گزارش از عرفان عباسی
